జ్ఞానేశ్వర మహరాజ్
- Pratap Ch
- 3 days ago
- 2 min read
#Ch.Pratap, #జ్ఞానేశ్వరమహరాజ్, #JnaneswaraMaharaj, #TeluguDevotionalStory
Jnaneswara Maharaj - New Telugu Story Written By Ch. Pratap
Published In manatelugukathalu.com On 01/07/2025
జ్ఞానేశ్వర మహరాజ్ - తెలుగు కథ
రచన: Ch. ప్రతాప్
13వ శతాబ్దంలో మహారాష్ట్రలో భక్తి తత్వానికి వెలుగు నిచ్చిన ఆధ్యాత్మిక మహర్షి జ్ఞానేశ్వర మహారాజ్ (1275–1296) భారతదేశపు గొప్ప సన్యాసి-కవుల్లో ఒకరు. ఆయన పేరు ‘జ్ఞానేశ్వరుడు’ అంటే “జ్ఞానానికి అధిపతి” అనే అర్థంతో సాగుతుంది. రెండు దశాబ్దాల కంటే కొద్దిగా ఎక్కువ జీవించినప్పటికీ, ఆయన రచనలు శతాబ్దాల పాటు ప్రజల ఆత్మలకు ఆహారంగా మారాయి.
జ్ఞానేశ్వర్ జననం మహారాష్ట్రలోని ఆపీగావ్ అనే గ్రామంలో జరిగింది. తండ్రి విఠలపంత్, తల్లి రుఖ్మిణీబాయ్. విఠలపంత్ ఒక సంస్కృత పండితుడు కాగా, శివయోగి కావాలనే ఆశయంతో గృహత్యాగం చేసి సన్యాసాన్ని స్వీకరించారు. తర్వాత గురువు ఆజ్ఞ మేరకు తిరిగి గృహస్థాశ్రమంలోకి వచ్చారు. కానీ సమాజం మళ్లీ అంగీకరించకపోవడంతో జ్ఞానేశ్వర్ కుటుంబం బహిష్కరణకు గురయ్యింది. ఈ సంఘటనలు చిన్న వయసులోనే జ్ఞానేశ్వరుని లోతైన ఆధ్యాత్మికతకు బీజం వేశాయి.
తల్లిదండ్రులు మరణించాక, పెద్ద అన్నయ్య నివృత్తినాథ్ ఆధ్వర్యంలో జ్ఞానేశ్వర్, సోపాన, ముక్తాబాయి భిక్షాటనతో జీవిస్తూ, పరమాత్మాన్వేషణలో నిమగ్నమయ్యారు. బాల్యంలోనే ఆయనకు సంస్కృతం, వేదాలు, ఉపనిషత్తుల పటువిద్య వచ్చాయి. కానీ సమాజానికి ఆ జ్ఞానం అందుబాటులో ఉండాలని భావించి, తాను రాసే రచనలన్నీ మరాఠీ భాషలో ప్రజలకు అర్థమయ్యేలా చెప్పాలని సంకల్పించుకున్నాడు.
పదహారేళ్ల వయసులో జ్ఞానేశ్వరుడు భగవద్గీతపై రాసిన వ్యాఖ్యానం "జ్ఞానేశ్వరి" (అంటే భవార్థ దీపికా) అనేది ఆయన్ని చిరస్థాయిగా నిలిపిన అద్భుత రచన. ఇది పద్య రూపంలో ఉండి, భగవద్గీతలోని లోతైన తత్త్వాలను అందరికీ అర్థమయ్యేలా వివరించింది. ఈ గ్రంథం అనేక తరాలకు ప్రేరణగా నిలిచింది.
జ్ఞానేశ్వరి నుంచి ఒక ప్రసిద్ధ శ్లోకం:
आता विश्वात्मके देवे, येणे वेगळे काही नवे।
तया देखे सर्व कहीं जे, तयापायी॥
ఈ విశ్వమంతటిలో పరమాత్మనే ఉన్నాడు.ఆయన నుండి వేరుగా ఏదీ లేదు.ఆయనను చూసినవాడుఅన్నింటిలోనూ ఆయననే చూస్తాడు.ఈ శ్లోకం ద్వారా జ్ఞానేశ్వరుడు అద్వైత తత్వాన్ని సులభంగా వివరించారు — పరమాత్మ సమస్త భూతాలలోనూ ఉన్నాడు; వేరుపడే ఏదీ లేదు.
అమృతానుభవ అనే రచనలో జ్ఞానేశ్వరుడు తన స్వీయ అనుభవాల ద్వారా భగవద్గతిని వివరించాడు. అది భక్తి మార్గంలో ప్రవేశించినవారికి మార్గదర్శిగా ఉంటుంది.
చాంగ్‌దేవ్ పసష్టి అరవై ఐదు శ్లోకాల ఈ రచన అద్వైత వేదాంత సారాన్ని సున్నితంగా బోధిస్తుంది. చాంగ్‌దేవ్ అనే మహాయోగికి సమాధానంగా ఈ రచన రూపొందించబడినది.
జ్ఞానేశ్వరుడు, నామ్‌దేవ్ అనే యువ కవి-సాధువుతో కలిసి వర్కరీ ఉద్యమానికి బలమైన పునాదులు వేశారు. వర్కరీలు విష్ణువు భక్తులుగా, సమానత్వాన్ని, కుల విరోధాన్ని తిరస్కరించే ధ్యేయంతో జీవించే సమూహం. వారిని ఆదర్శంగా తీసుకున్న అనేక తరం భక్తులు ఇప్పటికీ ప్రతి ఏటా పండర్‌పూర్‌కు పదయాత్ర చేస్తూ జ్ఞానేశ్వరుని ఆచారాన్ని కొనసాగిస్తున్నారు.
1296 సంవత్సరంలో 21 ఏళ్ల వయసులో పూనా జిల్లా అలండీ అనే గ్రామంలో జ్ఞానేశ్వర మహారాజ్ తన శరీరాన్ని జీవాంతర్గతంగా నిలిపి సమాధి స్థితిలో ప్రవేశించారు. ఇది ఆయన పరబ్రహ్మత్వంలో లీనమైన గాథగా భక్తుల మనస్సుల్లో నిలిచింది.
జ్ఞానేశ్వర మహారాజ్ జీవితం భక్తి, జ్ఞానము, సమానత్వం అనే త్రికూటి సిద్ధాంతాల సమ్మిళిత రూపం. ఆయన రచనలు భాష, కాల సీమలకతీతంగా మానవాళిని మార్గనిర్దేశం చేస్తున్నాయి. జ్ఞానేశ్వర మహారాజ్ తత్వం అద్వైత సిద్దాంతాన్ని ఆధారంగా చేసుకుని, పరమాత్మ అన్ని జీవుల్లోను, సమస్త సృష్టిలోను ఉన్నాడని బోధిస్తుంది. భక్తి, జ్ఞానం, సమానత్వం ద్వారా మోక్షం సాధ్యమని, భగవంతుడిని అనుభవించడం అనేదే నిజమైన ఆధ్యాత్మికత అని ఆయన ప్రచారం చేశారు.
***
Ch. ప్రతాప్ గారి ప్రొఫైల్ కొరకు, మనతెలుగుకథలు.కామ్ లో వారి ఇతర రచనల కొరకు
విజయదశమి 2025 కథల పోటీల వివరాల కోసం
కొసమెరుపు కథల పోటీల వివరాల కోసం
మాకు రచనలు పంపాలనుకుంటే మా వెబ్ సైట్ లో ఉన్న అప్లోడ్ లింక్ ద్వారా మీ రచనలను పంపవచ్చు.
లేదా story@manatelugukathalu.com కు text document/odt/docx రూపంలో మెయిల్ చెయ్యవచ్చు.
మనతెలుగుకథలు.కామ్ వారి యూ ట్యూబ్ ఛానల్ ను ఈ క్రింది లింక్ ద్వారా చేరుకోవచ్చును.
దయ చేసి సబ్స్క్రయిబ్ చెయ్యండి ( పూర్తిగా ఉచితం ).
మనతెలుగుకథలు.కామ్ వారి ఫేస్ బుక్ పేజీ చేరడానికి ఈ క్రింది లింక్ క్లిక్ చేయండి. లైక్ చేసి, సబ్స్క్రయిబ్ చెయ్యండి.
గమనిక : పాఠకులు తమ అభిప్రాయాలను మనతెలుగుకథలు.కామ్ వారి అఫీషియల్ వాట్స్ అప్ నెంబర్ : 63099 58851 కు పంపవచ్చును.
రచయిత పరిచయం:
నా పేరు Ch. ప్రతాప్. నేను వృత్తి రీత్యా ఒక ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలో సివిల్ ఇంజనీరుగా పని చేస్తున్నాను. ప్రస్తుత నివాసం ముంబయి. 1984 సంవత్సరం నుండే నా సాహిత్యాభిలాష మొదలయ్యింది. తెలుగు సాహిత్యం చదవడం అంటే ఎంతో ఇష్టం. అడపా దడపా వ్యాసాలు, కథలు రాస్తుంటాను.
Comments